Vereniging van Velema's Uit Veele

11/14/08

Het oude landrecht  (Uit het boek ‘Westerwolde’ van J.W. Hiskes)

In de Middeleeuwen heeft Westerwolde een tijdlang een tamelijk zelfstandig bestaan geleid met een sterk democratische inslag. Maar er is geen samenleving zonder bepaalde ‘spelregels’ voor het maatschappelijk verkeer, voor het doen- en laten van iedereen. Spelregels die in eerste instantie gebaseerd zijn op de tien geboden. Maar daarnaast waren er nog een aantal regels nodig voor het dagelijkse leven en voor de omgang met elkaar; er moesten o.a. regels gesteld worden betreffende huwelijks- en erfgebruiken. Zo zijn er in de praktijk van alledag bepaalde afspraken tot stand gekomen, waaraan een ieder zich te houden had en waarin sancties gesteld waren voor degenen, die uit de band sprongen.

In 1470 hebben de Westerwolders al die oude ‘regels’ op papier gezet en ze als het ware opnieuw bekrachtigd.

De reden daarvoor was de komst van de Addinga’s. Zij gingen zich in Wedde vestigen en zich steeds meer gedragen als ‘heren’. Zij hebben de oude vrijheden van de Westerwolders in vele opzichten aangetast en toen hebben de Westerwolders zich het oude gebruiksrecht herinnerd. Ze hebben de noodzaak gezien dat alles eens goed vast te leggen. Dit moet gebeurd zijn aan de hand van herinneringen van de ouderen; dat blijkt duidelijk uit de aanhef: ‘na older kunde’. Want er zit ook geen lijn in. Artikelen betreffende allerlei onderwerpen staan nogal kris-kras door elkaar heen en het is duidelijk , dat men zich gaandeweg weer zaken heeft herinnerd, die dan naar willekeur werden ingevoegd. Het Landrecht is bijzonder interessant, omdat het ons een blik gunt in het maatschappelijk leven in een lang vervlogen tijd.